Nói mớ, mộng du khi ngủ có nguy hiểm không?

Giấc ngủ là một phần thiết yếu của cuộc sống, giúp cơ thể phục hồi năng lượng, sửa chữa các tế bào tổn thương và cân bằng tâm lý. Tuy nhiên, không phải ai cũng có một giấc ngủ yên bình. Nhiều người gặp phải hiện tượng nói mớ hoặc mộng du, khiến họ có những hành vi kỳ lạ trong khi ngủ mà bản thân không hề hay biết. Những tình trạng này có thể chỉ là hiện tượng bình thường, nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể là dấu hiệu của những rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn hoặc các vấn đề tâm lý nghiêm trọng.

Bạn đã bao giờ giật mình giữa đêm vì người bên cạnh bất ngờ nói chuyện trong khi ngủ? Hoặc bạn có từng nghe câu chuyện về những người đi lại, thực hiện các hành vi phức tạp khi ngủ mà không hề nhớ gì vào sáng hôm sau? Những hiện tượng này không đơn giản chỉ là một hành vi vô thức mà còn liên quan đến cách hoạt động của não bộ khi ngủ.

Vậy tại sao một số người lại nói mớ hoặc mộng du? Những hiện tượng này có nguy hiểm không? Liệu có cách nào để phòng tránh và điều trị? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách khắc phục hiện tượng này, giúp bạn có một giấc ngủ trọn vẹn hơn.

I. Nói mớ khi ngủ: Hiện tượng kỳ lạ nhưng phổ biến​

1. Nói mớ là gì?​

Nói mớ là một dạng rối loạn giấc ngủ thuộc nhóm parasomnia, xảy ra khi một người nói chuyện hoặc phát ra âm thanh trong lúc ngủ mà không có ý thức về hành động này.

Nói mớ có thể chỉ là những âm thanh vô nghĩa, hoặc có thể là những từ ngữ, câu nói rõ ràng liên quan đến suy nghĩ, cảm xúc hoặc giấc mơ của người đó.

2. Các cấp độ của nói mớ​

Nói mớ được chia thành ba cấp độ chính:

• Nhẹ: Xảy ra thỉnh thoảng, chỉ vài giây và không thường xuyên.
• Trung bình: Xảy ra nhiều hơn 1-2 lần mỗi tuần, có thể gây khó chịu cho người ngủ chung.
• Nặng: Xảy ra hàng đêm và có thể liên quan đến các rối loạn giấc ngủ khác như ác mộng hoặc rối loạn hành vi giấc ngủ REM.

3. Nguyên nhân của nói mớ​

Nói mớ thường không phải là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng, nhưng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố:

• Căng thẳng, lo lắng quá mức: Khi não bộ phải xử lý nhiều vấn đề trong ngày, nó có thể tiếp tục hoạt động mạnh ngay cả khi ngủ, gây ra nói mớ.
• Thiếu ngủ hoặc giấc ngủ không sâu: Người bị rối loạn giấc ngủ hoặc ngủ không đủ giấc có nhiều nguy cơ bị nói mớ.
• Tác động từ giấc mơ: Nếu một người đang có giấc mơ mãnh liệt, não bộ có thể kích hoạt cơ chế nói mớ theo nội dung giấc mơ.
• Di truyền: Nhiều nghiên cứu cho thấy nói mớ có thể mang tính di truyền, nếu cha mẹ từng bị thì con cái cũng có thể bị.
• Ảnh hưởng từ rượu, caffeine hoặc thuốc an thần: Các chất kích thích có thể gây rối loạn hoạt động của não bộ khi ngủ.
• Rối loạn thần kinh hoặc bệnh lý tâm lý: Một số bệnh như Parkinson, Alzheimer hoặc trầm cảm có thể liên quan đến nói mớ.

4. Nói mớ có nguy hiểm không?​

Nói mớ thường là hiện tượng vô hại, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc đi kèm với những dấu hiệu khác như ác mộng dữ dội, mất ngủ kéo dài, rối loạn hành vi khi ngủ, thì nên đi khám bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân cụ thể.

Ngoài ra, nói mớ có thể gây phiền toái cho người ngủ chung, làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của cả hai.

II. Mộng du: Hiện tượng nguy hiểm cần chú ý​

1. Mộng du là gì?​

Mộng du là một dạng rối loạn giấc ngủ phức tạp, trong đó người bệnh có thể đi lại, thực hiện một số hành động mà không có ý thức trong lúc ngủ.

Khác với nói mớ, mộng du nguy hiểm hơn vì người mắc có thể tự đặt mình vào những tình huống nguy hiểm như va chạm, té ngã, mở cửa ra khỏi nhà, thậm chí lái xe hoặc cầm dao.

2. Nguyên nhân gây mộng du​

Mộng du thường xảy ra ở giai đoạn giấc ngủ sâu (NREM) và có thể do nhiều yếu tố:

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị mộng du, nguy cơ xảy ra ở thế hệ sau cũng cao hơn.
• Căng thẳng và lo âu: Giống như nói mớ, mộng du cũng có thể xảy ra khi tinh thần bị căng thẳng quá mức.
• Thiếu ngủ hoặc ngủ không đều đặn: Ngủ không đủ giấc có thể gây rối loạn chu kỳ giấc ngủ và dẫn đến mộng du.
• Ảnh hưởng từ thuốc: Một số loại thuốc an thần hoặc chống trầm cảm có thể gây tác dụng phụ là mộng du.
• Các rối loạn giấc ngủ khác: Ngưng thở khi ngủ hoặc hội chứng chân không yên có thể đi kèm với mộng du.

3. Mộng du có nguy hiểm không?​

Có! Người bị mộng du có thể gặp nguy hiểm nếu họ thực hiện những hành vi không kiểm soát như:

• Rời khỏi nhà, đi lang thang trên đường phố
• Leo lên lan can, ban công hoặc xuống cầu thang trong vô thức
• Sử dụng dao, kéo hoặc vật sắc nhọn
• Lái xe trong khi đang ngủ

Nếu bạn hoặc người thân bị mộng du thường xuyên, cần có biện pháp bảo vệ và điều trị kịp thời.

III. Cách khắc phục nói mớ và mộng du​

1. Lời khuyên để giảm nói mớ​

• Giữ tinh thần thư giãn trước khi ngủ: Tránh căng thẳng, lo âu, có thể tập thiền hoặc nghe nhạc nhẹ.
• Tạo môi trường ngủ tốt: Phòng ngủ yên tĩnh, không quá sáng, không có tiếng ồn.
• Hạn chế caffeine, rượu và thuốc kích thích: Các chất này có thể làm rối loạn giấc ngủ.
• Ngủ đủ giấc: Duy trì thời gian ngủ đều đặn, ít nhất 7-8 tiếng/ngày.

2. Cách phòng tránh mộng du​

• Thiết lập lịch ngủ khoa học: Đi ngủ và thức dậy đúng giờ để giúp cơ thể có chu kỳ giấc ngủ ổn định.
• Không để vật nguy hiểm trong phòng ngủ: Dao kéo, vật sắc nhọn, cửa sổ nên được khóa chặt.
• Báo với bác sĩ nếu mộng du thường xuyên: Có thể cần điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp hành vi.
• Tránh đánh thức người mộng du đột ngột: Nếu cần đưa họ về giường, hãy nhẹ nhàng hướng dẫn thay vì la hét hay lắc mạnh.

Như vậy nói mớ và mộng du là hai hiện tượng khá phổ biến, có thể xảy ra ở bất kỳ ai, từ trẻ em đến người lớn. Nói mớ thường vô hại, nhưng mộng du lại tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đặc biệt khi người mắc thực hiện những hành vi không kiểm soát như đi lang thang, leo trèo, mở cửa ra khỏi nhà, thậm chí lái xe. Do đó, việc nhận thức rõ về hiện tượng này và có biện pháp xử lý phù hợp là vô cùng quan trọng.

Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên nói mớ hoặc mộng du, đừng quá hoảng sợ nhưng cũng không nên xem nhẹ. Một giấc ngủ lành mạnh không chỉ giúp tái tạo năng lượng mà còn đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tinh thần và thể chất. Để cải thiện tình trạng này, cần chú trọng đến chất lượng giấc ngủ, giảm thiểu căng thẳng, hạn chế các yếu tố kích thích như caffeine, rượu bia, đồng thời tạo ra một môi trường ngủ yên tĩnh, an toàn.

Hãy nhớ rằng, giấc ngủ phản ánh sức khỏe của bạn. Nếu tình trạng nói mớ hoặc mộng du diễn ra thường xuyên, kéo dài hoặc gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, hãy tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị. Một giấc ngủ ngon không chỉ giúp bạn tỉnh táo, tập trung hơn vào ban ngày mà còn mang lại sự cân bằng và hạnh phúc trong cuộc sống.

Bạn đã từng chứng kiến ai đó nói mớ hoặc mộng du chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn để cùng nhau hiểu rõ hơn về hiện tượng này nhé!