Cách giảm ốm nghén trong 3 tháng đầu nhanh nhất

Mang thai là một hành trình kỳ diệu, nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt là trong 3 tháng đầu, khi mẹ bầu phải đối mặt với tình trạng ốm nghén. Cảm giác buồn nôn, nôn ói, mệt mỏi, thậm chí không thể ăn uống được có thể khiến nhiều mẹ cảm thấy kiệt sức và lo lắng. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, ốm nghén còn khiến mẹ căng thẳng vì sợ không cung cấp đủ dinh dưỡng cho bé yêu trong giai đoạn đầu phát triển. Vậy làm thế nào để giảm ốm nghén nhanh chóng và hiệu quả? Có những phương pháp nào giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn mà vẫn đảm bảo an toàn cho thai nhi?

Trên thực tế, ốm nghén là một phần bình thường của thai kỳ và thường không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không có biện pháp kiểm soát, tình trạng này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của mẹ bầu. Bài viết này sẽ giúp mẹ tìm hiểu về những cách giảm ốm nghén nhanh chóng và hiệu quả trong 3 tháng đầu, từ những thay đổi nhỏ trong chế độ ăn uống, sinh hoạt đến các phương pháp tự nhiên giúp giảm buồn nôn. Dù mẹ đang bị nghén nhẹ hay nghén nặng, những mẹo dưới đây chắc chắn sẽ giúp mẹ cảm thấy dễ chịu hơn, tận hưởng thai kỳ một cách nhẹ nhàng hơn.

1. Ốm nghén là gì?​

Ốm nghén là tình trạng buồn nôn, nôn mửa và khó chịu thường gặp ở phụ nữ mang thai, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước sự thay đổi nội tiết tố, chủ yếu do hormone hCG (human chorionic gonadotropin) và estrogen tăng cao.

Mặc dù thường được gọi là "ốm nghén buổi sáng" (morning sickness), nhưng thực tế, triệu chứng này có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, thậm chí kéo dài suốt cả ngày. Mức độ ốm nghén cũng khác nhau ở từng mẹ bầu:

• Có người chỉ buồn nôn nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt.
• Có người bị nôn liên tục, không thể ăn uống, dẫn đến mất nước và sút cân – tình trạng này gọi là Hyperemesis Gravidarum (ốm nghén nặng), cần được điều trị y tế.

Nguyên nhân gây ốm nghén​

Một số yếu tố có thể khiến mẹ bầu dễ bị ốm nghén hơn, bao gồm:

• Sự gia tăng hormone hCG và estrogen trong thai kỳ.
• Dạ dày nhạy cảm hơn, dễ bị kích thích bởi mùi vị hoặc thức ăn.
• Yếu tố tâm lý, như căng thẳng, lo lắng khi mang thai.
• Di truyền, nếu mẹ hoặc chị gái từng bị nghén nặng, mẹ bầu cũng có nguy cơ cao hơn.

Ốm nghén có nguy hiểm không?​

Ốm nghén thông thường không gây hại cho mẹ và thai nhi, thậm chí còn là dấu hiệu cho thấy thai kỳ đang phát triển bình thường. Tuy nhiên, nếu mẹ bầu bị nghén quá nặng, không ăn uống được và sụt cân nhiều, cần đi khám bác sĩ để được theo dõi và điều trị kịp thời.

Tin tốt là: Đa số mẹ bầu sẽ cảm thấy dễ chịu hơn sau tuần 12–16 của thai kỳ khi cơ thể đã thích nghi với sự thay đổi nội tiết.

2. Các kiểu nghén khi mang thai:​

Ốm nghén là tình trạng thường gặp trong thai kỳ, đặc biệt trong 3 tháng đầu. Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào cũng nghén giống nhau. Dưới đây là một số kiểu ốm nghén phổ biến:

• Nghén buồn nôn và nôn mửa​

Đây là kiểu nghén phổ biến nhất, xảy ra ở khoảng 70–80% mẹ bầu. Cảm giác buồn nôn có thể xuất hiện vào buổi sáng, nhưng cũng có thể kéo dài cả ngày. Một số mẹ nôn nhiều đến mức không ăn uống được, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Cách giảm nghén: Chia nhỏ bữa ăn, tránh thực phẩm có mùi mạnh, uống trà gừng, bổ sung vitamin B6 hoặc dùng thuốc chống nôn theo chỉ định của bác sĩ.

• Nghén thèm ăn​

Một số mẹ bầu có xu hướng thèm ăn một số loại thực phẩm nhất định, đặc biệt là đồ chua, ngọt hoặc thực phẩm giàu tinh bột. Cơn thèm ăn có thể xuất hiện bất chợt và nếu không được đáp ứng, mẹ có thể cảm thấy khó chịu hoặc buồn nôn.

Lưu ý: Dù thèm ăn nhưng mẹ nên kiểm soát lượng thực phẩm tiêu thụ, tránh ăn quá nhiều đường hoặc đồ ăn chế biến sẵn để đảm bảo dinh dưỡng cho thai kỳ.

• Nghén sợ mùi thức ăn​

Nhiều mẹ bầu trở nên nhạy cảm với mùi, đặc biệt là mùi thức ăn như dầu mỡ, cá, thịt hoặc các món có gia vị nồng. Mùi này có thể gây buồn nôn hoặc khiến mẹ chán ăn.

Cách khắc phục: Tránh nấu nướng quá nhiều, ăn thực phẩm nguội để giảm mùi, mở cửa sổ thông thoáng không khí, sử dụng tinh dầu bạc hà hoặc cam chanh để làm dịu cảm giác khó chịu.

• Nghén mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt​

Một số mẹ bầu cảm thấy kiệt sức, mệt mỏi, chóng mặt do sự thay đổi nội tiết tố và huyết áp giảm. Tình trạng này thường đi kèm với buồn nôn hoặc kém ăn.

Cách cải thiện: Nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước, ăn thực phẩm giàu sắt và vitamin B12 để tránh thiếu máu. Nếu chóng mặt quá mức, mẹ nên đi khám bác sĩ.

• Nghén nước bọt (chảy nước bọt nhiều)​

Đây là kiểu nghén ít gặp nhưng vẫn xảy ra ở một số mẹ bầu. Mẹ có thể cảm thấy nước bọt tiết ra quá nhiều, khó kiểm soát, gây khó chịu và buồn nôn.

Cách xử lý: Nhai kẹo cao su không đường, uống nước thường xuyên hoặc ngậm lát chanh để giảm cảm giác khó chịu.

• Nghén đau dạ dày​

Một số mẹ bầu bị đau dạ dày do tăng tiết axit khi mang thai, đặc biệt là những mẹ có tiền sử đau dạ dày trước đó. Cảm giác buồn nôn đi kèm với đau rát dạ dày, trào ngược hoặc đầy hơi.

Cách khắc phục: Tránh ăn thực phẩm cay nóng, dầu mỡ, không để bụng quá đói hoặc quá no. Chia nhỏ bữa ăn và bổ sung thực phẩm giàu tinh bột như bánh mì, yến mạch.

• Nghén ngủ (buồn ngủ nhiều)​

Một số mẹ bầu cảm thấy buồn ngủ liên tục, dù đã ngủ đủ giấc vào ban đêm. Điều này do sự thay đổi hormone progesterone trong cơ thể.

Cách cân bằng: Ngủ trưa ngắn khoảng 15–30 phút, vận động nhẹ nhàng vào buổi sáng để tỉnh táo hơn, uống nhiều nước và ăn uống đầy đủ dưỡng chất.

• Nghén dị thường (thèm ăn những thứ không phải thực phẩm)​

Có những mẹ bầu nghén theo cách rất đặc biệt, thèm ăn những thứ không phải thực phẩm như đất, đá, phấn, xà phòng, than củi... Đây là hiện tượng gọi là Pica và có thể liên quan đến sự thiếu hụt vi chất (như sắt, kẽm).

Lưu ý: Nếu gặp tình trạng này, mẹ bầu nên đi khám bác sĩ để kiểm tra dinh dưỡng và tuyệt đối không ăn những thứ có hại.

• Nghén nặng (Hyperemesis Gravidarum)​

Đây là tình trạng nghén nghiêm trọng, mẹ bầu nôn mửa quá mức, mất nước, sút cân và không thể ăn uống được gì. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Cách xử lý: Đi khám bác sĩ ngay để được truyền dịch, bổ sung dinh dưỡng và điều trị bằng thuốc nếu cần thiết.

Mỗi mẹ bầu có kiểu nghén khác nhau, có người chỉ buồn nôn nhẹ, có người bị nghén nặng đến mức không thể ăn uống được. Điều quan trọng là mẹ cần lắng nghe cơ thể, tìm cách giảm nghén phù hợp và đi khám bác sĩ nếu nghén quá mức để đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh.

3. Các cách giảm ốm nghén nhanh chóng:​

Trong quá trình mang thai, mẹ bầu gặp tình trạng ốm nghén có thể áp dụng các cách sau để giảm ốm nghén nhanh chóng:

• Chia nhỏ bữa ăn, ăn thường xuyên​

Khi bụng trống rỗng, tình trạng buồn nôn có thể trở nên tồi tệ hơn do lượng đường trong máu giảm. Vì vậy, thay vì ăn ba bữa chính, mẹ bầu nên chia nhỏ thành 5-6 bữa trong ngày. Ăn ít nhưng thường xuyên giúp duy trì mức đường huyết ổn định, hạn chế cảm giác buồn nôn.

Ăn nhẹ ngay sau khi thức dậy, chẳng hạn như một lát bánh mì nướng hoặc bánh quy lạt, để tránh cơn buồn nôn vào buổi sáng.
Không để bụng quá no hoặc quá đói. Hãy ăn một bữa nhẹ trước khi đi ngủ để duy trì năng lượng qua đêm.

• Uống đủ nước, tránh mất nước​

Mất nước có thể làm tình trạng ốm nghén trở nên nghiêm trọng hơn. Mẹ bầu nên uống đủ nước mỗi ngày, nhưng uống từ từ, tránh uống quá nhiều nước cùng một lúc.
Nếu nước lọc khó uống, mẹ có thể thử nước chanh, trà gừng hoặc nước ép trái cây pha loãng.
Nên uống nước giữa các bữa ăn thay vì uống trong bữa ăn để tránh đầy bụng.
Nếu nôn quá nhiều, mẹ có thể bổ sung nước bằng cách ăn trái cây mọng nước như dưa hấu, cam hoặc dưa leo.

• Tránh các thực phẩm gây buồn nôn​

Một số thực phẩm có thể kích thích cảm giác buồn nôn nhiều hơn, vì vậy mẹ bầu nên tránh những món ăn có mùi nặng hoặc khó chịu.
Hạn chế thực phẩm cay, dầu mỡ và thức ăn chiên rán, vì chúng có thể gây khó tiêu.
Tránh các món có mùi hăng như tỏi, hành, cà ri hoặc thực phẩm lên men.
Nên chọn những thực phẩm dễ tiêu hóa như bánh mì, cơm, khoai lang, cháo, súp.

• Gừng – “Cứu tinh” cho mẹ bầu ốm nghén​

Gừng là một trong những phương pháp tự nhiên hiệu quả nhất giúp giảm buồn nôn. Mẹ có thể sử dụng gừng theo nhiều cách khác nhau:
Uống trà gừng ấm vào buổi sáng.
Ngậm một lát gừng tươi hoặc kẹo gừng khi cảm thấy buồn nôn.
Thêm gừng vào các món ăn hoặc sinh tố để tăng hiệu quả giảm ốm nghén.

Lưu ý: Không nên dùng quá nhiều gừng trong ngày vì có thể ảnh hưởng đến huyết áp.

• Bổ sung vitamin B6​

Vitamin B6 có tác dụng hỗ trợ giảm buồn nôn và nôn ói ở mẹ bầu. Nếu cảm thấy ốm nghén quá nhiều, mẹ có thể bổ sung vitamin B6 từ thực phẩm hoặc viên uống theo chỉ định của bác sĩ:

Thực phẩm giàu vitamin B6 bao gồm: chuối, khoai tây, bơ, ngũ cốc nguyên cám, cá hồi.
Nếu cần thiết, mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng bổ sung phù hợp.

• Nghỉ ngơi đầy đủ, giữ tinh thần thoải mái​

Căng thẳng và thiếu ngủ có thể khiến tình trạng ốm nghén trầm trọng hơn. Vì vậy, mẹ bầu nên chú ý nghỉ ngơi và giữ tinh thần thư giãn:
Ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi đêm, ngủ trưa nếu cảm thấy mệt.
Tránh căng thẳng, có thể thực hành thiền, yoga bầu hoặc đi dạo nhẹ nhàng.
Nghe nhạc nhẹ, đọc sách hoặc làm những việc mình thích để tâm trạng tốt hơn.

• Sử dụng liệu pháp hương thơm (Aromatherapy)​

Một số mùi hương có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn như:
Tinh dầu chanh: Giúp thư giãn, giảm nôn ói.
Tinh dầu bạc hà: Giảm buồn nôn hiệu quả.
Tinh dầu gừng: Tác dụng tương tự gừng tươi, giúp mẹ dễ chịu hơn.

Mẹ bầu có thể nhỏ vài giọt tinh dầu vào khăn tay để ngửi khi cảm thấy buồn nôn hoặc khuếch tán tinh dầu trong phòng.

• Tránh di chuyển ngay sau khi ăn​

Sau khi ăn, mẹ bầu không nên nằm xuống hoặc vận động mạnh ngay lập tức. Điều này có thể khiến thức ăn khó tiêu hóa và làm tăng cảm giác buồn nôn.
Nên ngồi nghỉ ngơi ít nhất 30 phút sau bữa ăn.
Nếu cần nằm, hãy kê gối cao hơn một chút để tránh trào ngược dạ dày.

• Tham khảo bác sĩ nếu ốm nghén quá nặng​

Nếu mẹ bầu bị nôn quá nhiều, không ăn uống được, sút cân nhanh hoặc có dấu hiệu mất nước (khô môi, tiểu ít, chóng mặt), hãy đến gặp bác sĩ ngay. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc chống buồn nôn an toàn cho thai kỳ.

Như vậy ốm nghén trong 3 tháng đầu có thể là một thử thách, nhưng mẹ đừng quá lo lắng vì đây là một phần tự nhiên của thai kỳ. Hầu hết các triệu chứng sẽ thuyên giảm sau tuần 12–16, khi cơ thể dần thích nghi với sự thay đổi nội tiết tố. Trong thời gian này, mẹ có thể áp dụng những biện pháp như chia nhỏ bữa ăn, chọn thực phẩm dễ tiêu, uống nước đúng cách, nghỉ ngơi đầy đủ và thử các phương pháp tự nhiên như gừng, bạc hà hoặc bấm huyệt để giảm cảm giác buồn nôn.

Điều quan trọng nhất là lắng nghe cơ thể và không ép bản thân phải ăn những gì gây khó chịu. Nếu mẹ bị nghén quá nặng, nôn nhiều không thể ăn uống, giảm cân nhanh hoặc có dấu hiệu mất nước, hãy đi khám ngay để được bác sĩ tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Hãy nhớ rằng, mỗi thai kỳ là một hành trình đặc biệt, và dù có khó khăn đến đâu, mẹ hãy luôn giữ tinh thần thoải mái, vì sức khỏe và hạnh phúc của mẹ cũng chính là điều quan trọng nhất đối với bé yêu. Chúc mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh và nhẹ nhàng vượt qua giai đoạn ốm nghén!

CÁC CÂU HỎI LIÊN QUAN:​

1. Nghén nặng sinh con trai hay con gái?​

Có nhiều quan niệm xoay quanh việc mẹ bầu bị ốm nghén nặng có liên quan đến giới tính thai nhi. Theo dân gian, người ta thường cho rằng nếu mẹ bầu nghén nhiều, buồn nôn dữ dội thì có thể đang mang thai bé gái, trong khi những mẹ ít nghén hoặc không nghén có khả năng mang thai bé trai. Quan niệm này xuất phát từ suy nghĩ rằng khi mang thai con gái, hormone estrogen trong cơ thể mẹ tăng cao hơn, dẫn đến tình trạng ốm nghén nghiêm trọng hơn.

Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học chưa đưa ra kết luận chính xác về vấn đề này. Một số nghiên cứu cho thấy mức độ nghén có thể liên quan đến sự gia tăng hormone hCG (human chorionic gonadotropin) – loại hormone do nhau thai sản xuất, chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào giới tính thai nhi. Vì vậy, dù có thể quan niệm dân gian đúng trong một số trường hợp, nhưng để biết chắc chắn con trai hay con gái, mẹ bầu nên dựa vào siêu âm hoặc xét nghiệm y khoa chính xác hơn.

2. Dấu hiệu sắp hết nghén​

Dấu hiệu sắp hết nghén thường xuất hiện vào cuối tam cá nguyệt thứ nhất (khoảng tuần 12–14 của thai kỳ), khi hormone hCG dần ổn định và cơ thể mẹ thích nghi tốt hơn với thai nhi. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy mẹ bầu sắp thoát khỏi giai đoạn ốm nghén:

1. Cảm giác buồn nôn giảm dần – Nếu trước đó mẹ thường xuyên buồn nôn vào buổi sáng hoặc sau khi ăn, nhưng bây giờ cảm giác này thưa dần hoặc biến mất, đó là dấu hiệu rõ ràng của việc nghén sắp kết thúc.
2. Ăn uống ngon miệng hơn – Trước đây, mẹ có thể sợ một số mùi thức ăn hoặc không muốn ăn, nhưng khi nghén giảm, mẹ sẽ cảm thấy thèm ăn trở lại, ăn ngon miệng hơn và không còn sợ mùi thức ăn như trước.
3. Ít mệt mỏi, tinh thần phấn chấn hơn – Trong giai đoạn ốm nghén, cơ thể thường mệt mỏi, uể oải do mất nước và suy giảm dinh dưỡng. Khi nghén giảm, mẹ sẽ cảm thấy có nhiều năng lượng hơn, tinh thần vui vẻ và bớt cáu gắt.
4. Không còn nhạy cảm với mùi vị – Nếu trước đó mẹ rất dễ nôn khi ngửi thấy mùi dầu mỡ, mùi thức ăn nồng hoặc một số loại nước hoa, thì khi nghén giảm, mẹ sẽ thấy các mùi này không còn quá khó chịu nữa.
5. Hệ tiêu hóa ổn định hơn – Ốm nghén có thể khiến mẹ gặp vấn đề về tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu. Khi nghén sắp hết, hệ tiêu hóa sẽ hoạt động tốt hơn, giảm hẳn cảm giác đầy hơi hay nôn ói.

Tuy nhiên, có một số mẹ bầu bị nghén kéo dài đến tam cá nguyệt thứ hai, thậm chí suốt thai kỳ. Nếu tình trạng ốm nghén quá nặng, kéo dài và ảnh hưởng đến sức khỏe, mẹ nên đi khám bác sĩ để có hướng xử lý phù hợp.

3. Ốm nghén không ăn được gì phải làm sao?​

Nếu mẹ bầu bị ốm nghén nặng, không ăn được gì, hãy thử áp dụng một số biện pháp sau để giảm cảm giác buồn nôn và bổ sung dinh dưỡng cần thiết cho thai kỳ:

• Chia nhỏ bữa ăn, ăn từng ít một​

Thay vì ăn ba bữa chính, mẹ có thể chia nhỏ thành 5–6 bữa ăn trong ngày. Ăn từng ít một giúp giảm áp lực lên dạ dày, hạn chế cảm giác buồn nôn và dễ tiêu hóa hơn.

• Ưu tiên thực phẩm khô và dễ tiêu​

Các loại thực phẩm như bánh mì nướng, bánh quy, cơm, khoai lang, yến mạch, cháo loãng… thường dễ ăn hơn khi ốm nghén. Mẹ có thể thử ăn một chút bánh quy hoặc vài miếng bánh mì khô ngay khi thức dậy để giảm cảm giác buồn nôn.

• Tránh thực phẩm có mùi mạnh​

Mùi thức ăn có thể khiến mẹ buồn nôn nặng hơn. Hãy chọn những món ăn nhạt, ít dầu mỡ, không có mùi quá nồng. Có thể ăn nguội thay vì ăn nóng để giảm mùi thức ăn.

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin B6​

Vitamin B6 giúp giảm triệu chứng ốm nghén hiệu quả. Mẹ bầu có thể bổ sung từ chuối, khoai lang, bơ, các loại hạt, ngũ cốc nguyên cám hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

• Uống nước đúng cách​

Mẹ bầu cần uống đủ nước nhưng nên uống từng ngụm nhỏ thay vì uống quá nhiều một lúc. Nước lọc, nước dừa, nước ép trái cây tươi hoặc trà gừng ấm có thể giúp giảm buồn nôn. Tránh uống nước trong bữa ăn vì có thể làm bụng đầy hơi.

• Sử dụng gừng hoặc bạc hà​

Gừng là một phương pháp tự nhiên giúp giảm buồn nôn hiệu quả. Mẹ có thể uống trà gừng ấm, ăn kẹo gừng hoặc nhâm nhi một lát gừng tươi. Tinh dầu bạc hà hoặc trà bạc hà cũng giúp mẹ dễ chịu hơn.

• Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh căng thẳng​

Mệt mỏi và căng thẳng có thể làm ốm nghén trầm trọng hơn. Mẹ bầu nên cố gắng nghỉ ngơi nhiều, ngủ đủ giấc và thư giãn bằng các hoạt động nhẹ nhàng như đọc sách, nghe nhạc, tập yoga bầu…

• Sử dụng thuốc chống nghén theo chỉ định của bác sĩ​

Nếu mẹ bị ốm nghén quá nặng, nôn ói liên tục và không thể ăn uống được gì, hãy đi khám bác sĩ. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc an toàn để giảm buồn nôn và đảm bảo mẹ bầu không bị suy dinh dưỡng.

Nếu áp dụng các cách trên mà vẫn không ăn uống được, mẹ nên sớm đến gặp bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.