Noel – mùa lễ hội cuối năm mang theo hơi thở của sự ấm áp và hạnh phúc. Khi những ánh đèn lấp lánh giăng kín các con phố, tiếng chuông ngân vang khắp nơi, đó cũng là lúc không khí lạnh tràn về, như một dấu hiệu quen thuộc của mùa đông. Người ta thường tự hỏi tại sao gần đến dịp Noel, trời lại trở nên lạnh hơn? Có phải vì thiên nhiên đang hòa quyện cùng không khí lễ hội, hay vì một lý do khoa học nào đó? Hãy cùng tìm hiểu điều thú vị đằng sau hiện tượng này để thêm yêu những ngày cuối năm đầy cảm xúc.
1. Trái Đất quay quanh Mặt Trời và sự thay đổi mùa
- Trái Đất quay quanh Mặt Trời trên một quỹ đạo hình elip và nghiêng trục 23,5 độ. Chính độ nghiêng này là lý do gây ra các mùa trong năm.
- Vào tháng 12, bán cầu Bắc (nơi có phần lớn dân số thế giới sống, bao gồm châu Âu, Bắc Mỹ, và Bắc Á) nghiêng ra xa khỏi Mặt Trời. Khi đó, ánh sáng Mặt Trời phải chiếu qua một khoảng khí quyển dày hơn để đến được bề mặt Trái Đất, làm cho năng lượng nhiệt ít hơn. Kết quả là nhiệt độ giảm và trời lạnh hơn.
2. Ngày ngắn, đêm dài làm mất nhiệt
- Tháng 12 cũng là thời điểm gần Đông chí (21 hoặc 22 tháng 12) – ngày ngắn nhất trong năm ở bán cầu Bắc. Ban ngày ngắn, Mặt Trời mọc muộn và lặn sớm, khiến thời gian nhận năng lượng nhiệt từ ánh sáng Mặt Trời ít hơn.
- Ngược lại, ban đêm dài hơn, tạo cơ hội để bề mặt Trái Đất tỏa nhiệt nhiều hơn ra không gian, làm không khí lạnh hơn.
3. Dòng khí lạnh từ vùng cực
- Gần Noel, các khu vực như Bắc Cực có thời tiết cực kỳ lạnh, với băng tuyết và khí hậu khắc nghiệt. Không khí lạnh từ đây dễ dàng di chuyển xuống phía Nam theo các đợt gió mùa hoặc hệ thống áp suất thấp.
- Ở châu Âu hay Bắc Mỹ, đây là lúc những đợt không khí lạnh (còn gọi là "cold front") tràn xuống, gây ra những cơn gió rét buốt, thậm chí kèm theo tuyết rơi.
4. Tác động từ thiên nhiên địa phương
- Ở những nơi xa xích đạo, hiệu ứng lạnh càng rõ rệt. Ví dụ:
- Châu Âu: Gió lạnh từ Bắc Cực hoặc Siberia dễ gây ra băng giá và tuyết.
- Bắc Mỹ: Không khí lạnh từ Canada và Bắc Cực tràn xuống kết hợp với độ ẩm từ các hồ lớn hoặc Đại Tây Dương, gây bão tuyết lớn.
- Tuy nhiên, ở những khu vực gần xích đạo như Việt Nam, thời điểm Noel không quá lạnh mà chỉ mát mẻ, vì Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới, chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc nhưng nhiệt độ vẫn ấm hơn rất nhiều so với các vùng ôn đới.
5. Cảm giác Noel và sự kết hợp văn hóa
- Noel thường được gắn liền với hình ảnh mùa đông, tuyết trắng và không khí se lạnh, nhất là ở phương Tây. Vì vậy, dù bạn ở đâu, Noel thường được tưởng tượng là dịp trời lạnh, mọi người quây quần bên lò sưởi hoặc dưới ánh đèn ấm áp.
- Ở các vùng không có mùa đông rõ rệt (như ở các nước Đông Nam Á), cảm giác "lạnh" đôi khi được gợi lên qua trang trí như cây thông, bông tuyết giả, hoặc không khí lễ hội mát mẻ hơn.
6. Noel tại Việt Nam
- Ở Việt Nam, dịp Noel rơi vào mùa đông, nên ở miền Bắc trời thường lạnh và hanh khô. Miền Trung và miền Nam cũng cảm nhận được không khí mát mẻ nhờ gió mùa đông bắc, dù không rét như miền Bắc.
- Cái lạnh này thường không khắc nghiệt mà chỉ vừa đủ để tạo cảm giác dễ chịu, hòa quyện với không khí lễ hội.
Sửa lần cuối:
