Tăng cân bao nhiêu là hợp lý khi mang thai?

Mang thai là một hành trình kỳ diệu, nhưng đi kèm với niềm vui chờ đón con yêu là những thay đổi lớn trong cơ thể mẹ bầu, đặc biệt là vấn đề cân nặng. Việc tăng cân khi mang thai không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, không phải cứ tăng cân nhiều là tốt, mà cần có sự điều chỉnh hợp lý để tránh các biến chứng như tiểu đường thai kỳ, cao huyết áp hay sinh non.
Vậy làm thế nào để biết tăng cân bao nhiêu là hợp lý khi mang thai? Điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chỉ số BMI trước khi mang thai, chế độ dinh dưỡng, mức độ vận động và tình trạng sức khỏe tổng thể của mẹ bầu. Một số mẹ có thể lo lắng vì tăng cân quá ít, trong khi những mẹ khác lại gặp áp lực vì tăng cân quá nhiều. Chính vì vậy, việc hiểu rõ về mức cân nặng hợp lý và cách kiểm soát cân nặng khi mang thai là vô cùng cần thiết để giúp mẹ bầu có một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn.

1. Tại sao mẹ bầu cần tăng cân hợp lý khi mang thai?​

Nhiều mẹ bầu lo lắng về việc tăng cân, một số mẹ sợ tăng cân quá nhiều sẽ khó lấy lại vóc dáng sau sinh, trong khi một số khác lại nghĩ rằng phải ăn càng nhiều càng tốt để nuôi con khỏe mạnh. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là tăng cân hợp lý, vì:

• Cân nặng của mẹ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi:​

Nếu mẹ không tăng đủ cân, bé có thể bị nhẹ cân, suy dinh dưỡng, thậm chí ảnh hưởng đến trí não và hệ miễn dịch của con. Ngược lại, nếu mẹ tăng cân quá mức, bé có nguy cơ bị béo phì ngay từ trong bụng mẹ và dễ gặp các vấn đề sức khỏe sau này.

• Ảnh hưởng đến quá trình sinh nở:​

Tăng cân quá nhiều có thể khiến mẹ gặp khó khăn trong quá trình sinh thường, làm tăng nguy cơ sinh mổ và biến chứng hậu sản.

• Hạn chế các bệnh lý thai kỳ:​

Kiểm soát cân nặng hợp lý giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, cao huyết áp, tiền sản giật – những tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và bé.

2. Tăng cân bao nhiêu là hợp lý khi mang thai?​

Mỗi mẹ bầu sẽ có mức tăng cân lý tưởng khác nhau, tùy thuộc vào cân nặng và chỉ số BMI trước khi mang thai. Dưới đây là bảng khuyến nghị của Viện Y học Hoa Kỳ (IOM):

Nhóm mẹ bầu	BMI trước khi mang thai	Mức tăng cân khuyến nghị
Thiếu cân	BMI dưới 18.5	12 - 18 kg
Cân nặng bình thường	BMI từ 18.5 - 24.9	11 - 16 kg
Thừa cân	BMI từ 25 - 29.9	7 - 11 kg
Béo phì	BMI từ 30 trở lên	5 - 9 kg
Mang song thai	Phụ thuộc vào BMI	16 - 24 kg

Cách tính BMI:
BMI = Cân nặng (kg) / (Chiều cao (m) x Chiều cao (m))


Ví dụ: Nếu mẹ cao 1m60 và nặng 50kg trước khi mang thai:
BMI = 50 / (1.6 x 1.6) = 19.5 (bình thường) → Mẹ nên tăng khoảng 11 - 16kg trong thai kỳ.

3. Mức tăng cân hợp lý theo từng giai đoạn thai kỳ​

Tốc độ tăng cân không giống nhau trong suốt thai kỳ. Dưới đây là mức tăng cân khuyến nghị theo từng giai đoạn:

3 tháng đầu (Tam cá nguyệt thứ nhất)​

• Mức tăng cân: 1 - 2 kg (hoặc không tăng nếu mẹ bị ốm nghén).
• Trong giai đoạn này, thai nhi vẫn còn nhỏ, cơ thể mẹ chưa có nhiều thay đổi về cân nặng.
• Nếu mẹ nghén nặng và giảm cân, không cần quá lo lắng, nhưng cần bổ sung đủ dưỡng chất.

3 tháng giữa (Tam cá nguyệt thứ hai)​

• Mức tăng cân: 4 - 6 kg.
• Đây là giai đoạn thai nhi phát triển mạnh mẽ, mẹ cần ăn uống đầy đủ hơn.
• Bổ sung nhiều protein, sắt, canxi, DHA để bé phát triển tốt.

3 tháng cuối (Tam cá nguyệt thứ ba)​

• Mức tăng cân: 4 - 6 kg.
• Mẹ có thể bị phù nề do cơ thể giữ nước, cần hạn chế ăn mặn.
• Theo dõi lượng cân nặng để tránh tiểu đường thai kỳ.

4. Những nguy cơ khi mẹ tăng cân quá ít hoặc quá nhiều​

Tăng cân quá ít có thể gây ra:​

• Thai nhi nhẹ cân, dễ suy dinh dưỡng.
• Nguy cơ sinh non cao hơn.
• Mẹ dễ bị thiếu máu, loãng xương.

Tăng cân quá nhiều có thể gây ra:​

• Tiểu đường thai kỳ, cao huyết áp.
• Nguy cơ sinh mổ, khó sinh.
• Dễ mắc các bệnh xương khớp sau sinh.

​

5. Cách kiểm soát cân nặng hợp lý khi mang thai​

Chế độ ăn uống khoa học​

• Bổ sung protein từ thịt, cá, trứng, sữa, đậu.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây để cung cấp vitamin và chất xơ.
• Hạn chế đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn nhiều dầu mỡ và đường.
• Uống đủ nước, tránh nước ngọt có ga và đồ uống có cồn.

Chia nhỏ bữa ăn​

• Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia thành 5 - 6 bữa nhỏ mỗi ngày để dễ tiêu hóa.

Vận động nhẹ nhàng​

• Đi bộ, tập yoga bầu, bơi lội giúp kiểm soát cân nặng và giảm căng thẳng.
• Không nên ngồi hoặc nằm quá lâu.

Ngủ đủ giấc​

• Nên ngủ từ 7 - 9 tiếng mỗi đêm để đảm bảo sức khỏe tốt nhất.

Như vậy việc tăng cân trong thai kỳ là điều không thể tránh khỏi, nhưng điều quan trọng là mẹ bầu cần kiểm soát tốt để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Không nên quá lo lắng nếu cân nặng có dao động đôi chút so với mức tiêu chuẩn, nhưng cũng không nên chủ quan trước những dấu hiệu tăng cân quá nhanh hoặc quá chậm. Chế độ dinh dưỡng cân bằng, kết hợp với lối sống lành mạnh và sự theo dõi sát sao từ bác sĩ sẽ giúp mẹ bầu duy trì mức cân nặng hợp lý. Nhớ rằng, mỗi thai kỳ đều là một hành trình riêng biệt, vì vậy thay vì so sánh bản thân với những mẹ bầu khác, hãy tập trung vào việc chăm sóc sức khỏe tốt nhất có thể. Khi mẹ bầu hạnh phúc, khỏe mạnh thì em bé trong bụng cũng sẽ phát triển toàn diện. Chúc các mẹ có một thai kỳ trọn vẹn, nhẹ nhàng và đón con yêu chào đời trong niềm hạnh phúc ngập tràn!