Trong văn hóa dân gian Việt Nam, mùng 1 và những ngày đầu tháng có ý nghĩa rất quan trọng. Người ta tin rằng, “đầu xuôi thì đuôi lọt”, nếu mọi việc trong ngày mùng 1 diễn ra thuận lợi, suôn sẻ thì cả tháng sẽ gặp may mắn, công việc hanh thông. Vì vậy, vào ngày này, bên cạnh những món ăn kiêng kỵ để tránh xui xẻo, nhiều người cũng chú trọng lựa chọn những món ăn mang ý nghĩa cát tường, tượng trưng cho tài lộc, may mắn và sức khỏe. Dưới đây là những món ăn nên ăn vào ngày mùng 1, đầu tháng để cầu mong một tháng mới tốt đẹp:
Như vậy dù những món ăn may mắn vào ngày mùng 1 và đầu tháng chủ yếu dựa trên quan niệm dân gian, nhưng chúng cũng phần nào thể hiện mong muốn khởi đầu thuận lợi, bình an của người Việt. Việc chọn những món ăn có màu sắc tươi sáng, mang ý nghĩa cát tường như xôi gấc, chè đậu, đu đủ, dưa hấu… giúp chúng ta cảm thấy yên tâm hơn, tinh thần phấn chấn hơn để bước vào tháng mới với nhiều niềm vui và may mắn. Dù tin hay không, thì việc giữ gìn những phong tục tốt đẹp này cũng là cách để chúng ta tôn trọng truyền thống, gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của dân tộc.
1. Xôi gấc – Món ăn biểu tượng cho may mắn, tài lộc
Màu đỏ từ gấc từ lâu đã tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng trong quan niệm người Việt. Vì vậy, xôi gấc là món ăn được nhiều gia đình lựa chọn vào ngày mùng 1 đầu tháng, nhất là trong những dịp quan trọng như khai trương, lễ Tết hay ngày đầu năm. Người ta tin rằng, ăn xôi gấc vào mùng 1 sẽ giúp cả tháng đỏ rực rỡ, làm đâu thắng đó, mọi chuyện thuận buồm xuôi gió.2. Các loại hoa quả có màu đỏ
Màu đỏ là màu của may mắn, tài lộc, vì thế, những loại trái cây có sắc đỏ như:- Táo đỏ
- Thanh long ruột đỏ
- Dưa hấu đỏ
- Lựu đỏ
3. Đu đủ – Tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc
“Cầu – Dừa – Đủ – Xoài” là bộ tứ quả thường xuất hiện trên mâm ngũ quả của người Nam Bộ, mang ý nghĩa cầu mong đủ đầy, sung túc, tài lộc viên mãn. Đu đủ mang biểu tượng của sự thịnh vượng, no ấm, giúp gia đình không lo thiếu thốn. Ngày đầu tháng ăn đu đủ cũng là để cầu mong một tháng dư dả, làm ăn phát đạt.4. Chuối – Cầu phúc lộc, thuận lợi
Mặc dù ở một số nơi như miền Bắc kiêng ăn chuối vì sợ trượt ngã, nhưng ở miền Nam, chuối lại là biểu tượng của phúc lộc, với ý nghĩa bao bọc, che chở. Đặc biệt là chuối chín vàng – màu sắc đại diện cho thịnh vượng, phú quý. Chuối cũng thường xuất hiện trên mâm ngũ quả ngày Tết với mong muốn gặp nhiều điều tốt lành.5. Dưa hấu – May mắn, ngọt ngào, đủ đầy
Dưa hấu có màu đỏ ruột tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc. Vị ngọt thanh mát của dưa hấu cũng là lời cầu chúc cho một tháng mới tràn đầy năng lượng tích cực, tươi vui, mọi việc đều “ngọt như dưa”.6. Chè đậu – Đầu tháng ăn đậu để mọi việc hanh thông
Người xưa quan niệm rằng, đầu tháng ăn đậu (đặc biệt là chè đậu đỏ, chè đậu xanh) sẽ giúp công việc thuận lợi, “đậu” vào những điều tốt lành, thi cử đỗ đạt. Đậu còn là biểu tượng cho sự phát triển, sinh sôi, mang lại nhiều tài lộc và phước lành.- Chè đậu đỏ: Mang ý nghĩa cầu duyên, may mắn.
- Chè đậu xanh: Xua tan xui xẻo, mang lại bình an, thịnh vượng.
7. Rau xanh – Bình an, mát mẻ, thuận lợi
Mùng 1 ăn rau xanh, đặc biệt là các loại rau có màu sắc tươi tốt như rau cải, rau muống, rau mồng tơi… tượng trưng cho sự mát mẻ, suôn sẻ, mọi việc hanh thông. Rau xanh còn là biểu tượng của sức khỏe, sinh trưởng và phát triển.8. Các món ăn thanh đạm (chay) – Bình an, tịnh tâm
Nhiều người chọn ăn chay vào ngày mùng 1 và ngày Rằm để tích đức, thanh lọc cơ thể, cầu mong bình an, tránh sát sinh. Những món ăn chay thanh đạm như:- Đậu hũ
- Canh rau củ
- Xào nấm
- Cơm chiên chay
9. Bánh ngọt – Ngọt ngào, thuận lợi
Bánh ngọt mang ý nghĩa khởi đầu tháng mới ngọt ngào, may mắn, giúp mọi việc trở nên dễ dàng, trơn tru. Đặc biệt, bánh có nhân đậu đỏ, đậu xanh càng tăng thêm ý nghĩa tốt lành.Một số lưu ý khi ăn uống đầu tháng:
- Hạn chế ăn những món có vị cay nồng, đắng, chua chát vì theo quan niệm, đầu tháng ăn cay đắng dễ khiến cuộc sống chật vật, không thuận lợi.
- Không nên để đổ vỡ chén bát khi ăn vì đây là dấu hiệu không may mắn, dễ gặp xui xẻo.
- Ăn uống sạch sẽ, tươm tất để khởi đầu tháng mới tinh tươm, sáng sủa.
Như vậy dù những món ăn may mắn vào ngày mùng 1 và đầu tháng chủ yếu dựa trên quan niệm dân gian, nhưng chúng cũng phần nào thể hiện mong muốn khởi đầu thuận lợi, bình an của người Việt. Việc chọn những món ăn có màu sắc tươi sáng, mang ý nghĩa cát tường như xôi gấc, chè đậu, đu đủ, dưa hấu… giúp chúng ta cảm thấy yên tâm hơn, tinh thần phấn chấn hơn để bước vào tháng mới với nhiều niềm vui và may mắn. Dù tin hay không, thì việc giữ gìn những phong tục tốt đẹp này cũng là cách để chúng ta tôn trọng truyền thống, gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của dân tộc.
